พระประจำวันจันทร์ พระพุทธรูปปางห้ามสมุทร

พระพุทธรูปปางห้ามสมุทร

พระประจำวันจันทร์ เป็นพระปางปางห้ามสมุทรและห้ามญาติ จะมีลักษณะต่างกันเล็กน้อย คือ ถ้าเป็นปางห้ามญาติจะยกมือขวาขึ้นเพียงมือเดียว แต่ถ้าเป็นปางห้ามสมุทรจะยกมือขึ้นห้ามทั้งสองข้าง ความเป็นมาของปางห้ามญาติสืบเนื่องมาจากเมื่อครั้งกรุงกบิลพัสดุ์ พระญาติฝ่ายพุทธบิดา กับกรุงเทวทหะ พระญาติฝ่ายพุทธมารดา มีเรื่องทะเลาะแย่งน้ำในแม่น้ำโรหิณีเพื่อไปเพาะปลูก แล้วตกลงกันไม่ได้ ถึงกับเตรียมยกทัพเปิดศึกกันขึ้น พระพุทธองค์จึงต้องเสด็จไปเจรจาห้ามทัพมิให้พระญาติฆ่าฟันกันเอง ส่วนปางห้ามสมุทร เป็นช่วงที่เสด็จไปโปรดพวกชฎิล ๓ พี่น้องอันได้แก่ อุรุเวลกัสสปะ นทีกัสสปะ และคยากัสสปะ ที่ตั้งตัวเป็นใหญ่ริมฝั่งแม่น้ำเนรัญชราพร้อมบริวาร ๑,๐๐๐ คน ครานั้นได้ทรงแสดงพุทธปาฏิหารย์เพื่อทำลายทิฐิมานะของเหล่าชฎิลทั้งหลาย ด้วยการห้ามฝน ห้ามลม ห้ามพายุ และห้ามน้ำมิให้ท่วมบริเวณที่ประทับ ทำให้พวกชฎิลเห็นเป็นที่อัศจรรย์และยอมบวชเป็นพุทธสาวก

ประวัติพระประจำวันจันทร์

ครั้นพระบรมศาสดาทรงโปรดพระยสะแล้ว ต่อมาก็ทรงแสดงธรรมโปรด วิมละ สุพาหุ ปุณณชิ และควัมปติ เศรษฐีบุตรรวม ๔ คน กับมาณพอีก ๕๐ คน ซึ่งล้วนเป็นเพื่อนของพระยสะ ให้สำเร็จอรหันแล้วประทาน เอหิภิกขุอุปสัมปทา ให้อุปสมบทเป็นภิกษุในพระพุทธศาสนา ครั้งนั้นมีพระอรหันตสาวก ๖๐ องค์ด้วยกัน รวมกับพระพุทธองค์เป็น เป็นพระอรหันต์ ๖๑ องค์

เมื่อพระสาวกมีมาก พอจะส่งไปเที่ยวประกาศพระศาสนาเพื่อเป็นหิตานุหิตประโยชน์แก่หมู่ชนได้แล้ว พระบรมศาสดาทรงเห็นว่า บัดนี้ควรจะประกาศศาสนาได้แล้ว จึงตรัสเรียกพระสาวก ๖๐ องค์มาพร้อมกันแล้ว ตรัสว่า “ดูกรภิกษุทั้งหลาย เราได้พ้นแล้วจากบ่วงทั้งปวง ทั้งที่เป็นของทิพย์ทั้งที่เป็นของมนุษย์ แม้พวกท่านทั้งหลาย ก็พ้นแล้วจากบ่วงทั้งปวงเช่นกัน ท่านทั้งหลายจงเที่ยวไปในชนบท เพื่อประโยชน์และความสุขแก่มหาชน เพื่ออนุเคราะห์แก่ประชุมชน เพื่อประโยชน์สุขแก่เทวดาและมนุษย์ แต่อย่าไปรวมกัน ๒ รูป โดยทางเดียวกัน จงแยกกันไปแสดงธรรมประกาศพรหมจรรย์ จงแสดงธรรมมีคุณในเบื้องต้น ท่ามกลางและที่สุด จงประกาศพรหมจรรย์พร้อมทั้งอรรถและพยัญชนะอันบริสุทธิ์บริบูรณ์สิ้นเชิง สัตว์ทั้งหลายที่มีกิเลสบังปัญญาดุจธุลีในจักษุน้อยเป็นปกติมีอยู่ เพราะโทษที่ไม่ได้ฟังธรรมย่อมเสื่อมจากคุณที่จะพึงได้ ถึงผู้รู้ทั่วถึงธรรมจักมีอยู่เป็นแน่ภิกษุทั้งหลาย แม้เราเองก็จักไปยังตำบลอุรุเวลาเสนานิคมเพื่อแสดงธรรม

ครั้นพระองค์ทรงส่งพระสาวก ๖๐ องค์ ไปประกาศพระศาสนาแล้ว พระองค์ก็เสด็จไปยังตำบลอุรุเวลาเสนานิคมครั้นเสด็จถึงไร่ฝ้าย ทรงพบภัททวัคคีย์ผู้เป็นสหายกัน ๓๐ คนได้ทรงแสดงธรรมโปรดกุมารทั้ง ๓๐ คนนั้น ให้บรรลุธรรมเบื้องสูงแล้ว ทรงประทานเอหิภิกขุอุปสัมปทาให้เป็นภิกษุในพระพุทธศาสนาแล้ว ทรงส่งให้ออกไปประกาศพระศาสนาทั้ง ๓๐ องค์ แล้วพระองค์ก็เสด็จต่อไปยังตำบลอุรุเวลาเสนานิคม เสด็จเข้าไปประทับอาศัยอยู่ในสำนักของอุเวลกัสสปะหัวหน้าชฎิล ๕๐๐ ผู้เป็นที่เคารพนับถือของมหาชน ในมคธรัฐเป็นอันมาก

ต่อมาทรงทำปาฏิหาริย์นานาประการ เริ่มตั้งแต่ทรมานพญานาคในโรงไฟอันเป็นที่นับถือของชฎิลเหล่านั้น ให้สิ้นฤทธิ์แล้ว ประทับอยู่ที่โรงไฟนั้นโดยผาสุกวิหาร ทรงทรมานอุรุเวลกัสสปะ ด้วยวิธีเครื่องทรมานต่างๆ ให้ชฎิลทั้งหลายมีความเคารพนับถือในอานุภาพของพระองค์ แล้วทรงทำปาฏิหาริย์อื่นๆอีก ในครั้งสุดท้ายทรงทำปาฏิหาริย์ห้ามน้ำซึ่งไหลบ่ามาจากทิศต่างๆ ท่วมสำนักท่านอุรุเวลกัสสปะ มิให้น้ำเข้ามาในที่พระประทับ พระองค์เสด็จจงกรมภายในวงล้อมของน้ำที่ท่วมเป็นกำแพงรอบด้าน ครั้งนั้น ชฏิลทั้งหลายพากันพายเรือมาดู ต่างเห็นเป็นอัศจรรย์ในที่สุดก็สิ้นพยศทั้งหมดยอมเป็นศิษย์ทั้งอยู่ในพระโอวาท ถึงกับลอยบริขารของชฎิลลงทิ้งเสียในแม่น้ำแล้ว ขออุปสมบทเป็นภิกษุในพระพุทธศาสนาพระบรมศาสดาทรงประทานให้เป็นภิกษุในพระพุทธศาสนา

พระพุทธจริยาที่ทรงปาฏิหาริย์ห้ามน้ำครั้งนี้ ได้เป็นที่เลื่อมใสของพุทธศาสนิกชน ที่นิยมในอิทธิปาฏิหาริย์ของพระพุทธเจ้า ถือเป็นมงคลอันสูง เป็นคุณอัศจรรย์ยิ่ง เป็นเหตุให้สร้างพระพุทธรูปที่เรียกว่า “ปางห้ามสมุทร” แต่พุทธศาสนิกชนที่หนักในอนุสาสนีปาฏิหาริย์ นิยมในคุณธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงเทศนาสั่งสอน เห็นเป็นอัศจรรย์ยิ่งกว่า แม้จะได้สร้างพระพุทธรูปปางนี้ขึ้นไว้ ก็หาได้ปรารภถึงเหตุนี้ไม่ แต่ไม่ได้ปรารภเหตุอื่นดังกล่าวต่อไปนี้:-

ณ นครกบิลพัสดุ์ อันเป็นแว่นแคว้นที่ประทับอยู่ของเจ้าศากยะ ซึ่งเป็นพระญาติข้างฝ้ายพระพุทธบิดา กับพระนครเทวทหะอันเป็นแว่นแคว้นที่ประทับอยู่ของเจ้าโกลิยะซึ่งเป็นพระญาติข้างฝ่ายพระพุทธมารดา ทั้งสองพระนครนี้ตั้งอยู่ใกล้แม่น้ำโรหินี ชาวนาของ ๒ นครนี้ อาศัยน้ำในแม่น้ำโรหินีนี้ทำนาร่วมกันมาโดยปกติสุข ต่อมาสมัยหนึ่งฝนแล้ง น้ำน้อย น้ำในแม่น้ำโรหินีก็น้อย ชาวนาทั้งหมดต้องกั้นทำนบทดน้ำในแม่น้ำโรหินีขึ้นมาทำนา แม้ดังนั้นแล้วน้ำก็หาเพียงพอไม่ เป็นเหตุให้มีการแย่งน้ำทำนากันขึ้น ชั้นแรกก็เป็นการวิวาทกันเฉพาะเพียงบุคคลต่อบุคคล แต่เมื่อไม่มีการระงับด้วยสันติวิธี การวิวาทนั้นก็ลุกลามมากขึ้นจนถึงคุมสมัครพรรคพวกเข้าประหารกัน และด่าว่ากระทบถึงชาติ โคตร และลามปามไปถึงราชวงศ์ในที่สุด กษัตริย์ผู้เป็นพระญาติของพระพุทธเจ้าทั้งสองพระนคร ก็กรีฑาออกประชิดกันเพื่อแย่งน้ำในแม่น้ำโรหินี เพื่อสัมประหารกัน โดยหลงเชื่อคำเท็จทูลของอำมาตย์ที่กำลังเคียดแค้น มิทันได้ทรงวินิจฉัยให้ถ่องแท้แน่นอนว่า เมื่อเรื่องเล็กน้อยเช่นนั้นเกิดขึ้นแล้วควรจะทรงระงับเสียด้วยสันติวิธี อันชอบด้วยพระราโชบายที่รักษาสันติสุขของประเทศ

พระบรมศาสดาได้ทรงทราบ ก็ทรงพระมหากรุณาเสด็จไปห้ามสงครามการแย่งน้ำในแม่น้ำโรหินีระหว่าง พระญาติทั้งสองโดยทรงแสดงโทษ คือความพินาศย่อยยับของชีวิตมนุษย์โดยเหตุอันไม่สมควรที่กษัตริย์ต้องมาล้มตายทำลายเกียรติของกษัตริย์ เพราะเหตุแย่งน้ำเข้านาเพียงเล็กน้อย ครั้นพะญาติทั้งสองฝ่ายทำความเข้าใจกันได้ และคืนดีกันแล้ว พระองค์ก็เสด็จพุทธดำเนินกลับ

พระพุทธจริยาที่ทรงแสดงธรรมโปรดพระญาติ เพื่อห้ามมิให้ทะเลาะวิวาท สู้รบกัน เพราะเหตุแห่งน้ำในแม่น้ำโรหินีนี้เป็นมงคลแสดงอานุภาพของพระธรรมที่พระพุทธองค์ทรงแสดงพุทธศาสนิกชนผู้หนักในธรรมคำสั่งสอน เล็งเห็นเป็นคุณอัศจรรย์ยิ่งแห่งอนุสาสนีปาฏิหาริย์ จึงถือเป็นเหตุในการสร้างพระพุทธรูปขึ้นเรียกว่า “ปางห้ามสมุทร” บ้าง เรียกว่า “ ปางห้ามญาติ” บ้าง

ดังนั้น ปางห้ามสมุทรและปางห้ามญาติจึงเป็นพระพุทธรูปปางเดียวกัน แต่มีบางท่านเห็นว่าปางห้ามญาตินั้นยกมือเดียว ปางห้ามสมุทรยก ๒ มือ แต่บางท่านก็เห็นตรงกันข้ามว่าปางห้ามสมุทรยกมือเดียว ปางห้ามญาติ ๒ มือ คือห้ามทั้งสองฝ่าย ต้องยก ๒ มือถ้ายกมือเดียว ก็ห้ามฝ่ายเดียวไม่เป็นธรรม ฝ่ายที่ไม่ถูกห้ามก็จะได้ใจ แต่ฝ่ายถูกห้ามจะเสียใจ จะไม่เชื่อถือแล้ว สงครามก็จะไม่สงบระงับได้

พุทธลักษณะพระพุทธรูปปางห้ามสมุทร :

พระพุทธรูปปางห้ามสมุทร พระประจำวันจันทร์ พระพุทธรูปในพระอริยาบถยืน พระหัตถ์ทั้งสองยกขึ้นเสมอพระอุระ (อก) ตั้งฝ่าพระหัตถ์ยื่นออกไปข้างหน้าเป็นกิริยาห้าม ต่างกันที่ปางห้ามญาติที่ยกพระหัตถ์ขวาขึ้นห้ามเพียงข้างเดียว

ทำไมพระประจำวันจันทร์ จึงเป็นพระปางห้ามสมุทรและพระปางห้ามญาติ :

เหตุที่พระประจำวันเกิดของคนเกิดวันจันทร์ กำหนดเป็นดพระปางห้ามสมุทรและพระปางห้ามญาติ เพราะทางโหราศาสตร์ ดาวจันทร์หรือดวงจันทร์จะมีความหมายถึงรูปร่างหน้าตา ความรู้สึกนึกคิดและจินตนาการ ผู้ที่เกิดวันนี้จึงมักมีอารมณ์อ่อนไหว ปรับตัวง่าย นอกจากนี้ดาวจันทร์ยังหมายถึงญาติพี่น้อง และจัดเป็นธาตุน้ำ ซึ่งทั้งสองปางนี้ตามพุทธประวัติล้วนเกี่ยวข้องกับน้ำและญาติ ซึ่งนัยก็คือการเตือนให้ระลึกถึงความสามัคคีในหมู่พี่น้อง และยังได้พูดถึงอานิสงส์แห่งการบูชาพระปางนี้ว่าจะช่วยห้ามทุกข์ ห้ามโศก ห้ามโรคห้ามภัย ฯลฯ ดังที่พระพุทธองค์ได้ทรงห้ามน้ำ ห้ามฝนพายุ ครั้งทรมานให้พวกชฎิลยอมละทิฐิ

รายชื่อพระพุทธรูปปางห้ามสมุทร พระประจำวันจันทร์

พระพุทธอัฏฐารส วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร อ.เมือง จ.เชียงใหม่
วัดพระศรีรัตนศาสดาราม(วัดพระแก้ว) จ.กรุงเทพมหานคร
พระพุทธนฤมิตร วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร เขตบางกอกใหญ่ จ.กรุงเทพมหานคร

บทสวดบูชาพระประจําวันจันทร์ แบบย่อ :

(ตั้งนะโม ๓ จบ)

“อิ ระ ชา คะ ตะ ระ สา”

สวด ๑๕ จบ เพื่อเสริมสิริมงคลชีวิต

คาถาบูชาพระประจำวันจันทร์

บทสวดบูชาพระพุทธรูปประจำวันจันทร์(แบบย่อ)

ที่มาของประวัติความเป็นมา:

เว็บไซต์ ฐานข้อมูลศิลปะและวัฒนธรรมท้องถิ่น
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตขอนแก่น
กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม
พระพุทธรูปปางห้ามสมุทร พระนากแ หอพระนาก วัดจักรวรรดิราชาวาสวรมหาวิหาร (วัดสามปลื้ม) จ.กรุงเทพฯ

คำค้นหา:

คนเกิดวันจันทร์บทสวดบูชาพระพุทธรูป พระประจำวัน พระประจำวันเกิด พระปางห้ามญาติ พระปางห้ามสมุทร พระพุทธรูปประจำวันเกิด พระพุทธรูปปางต่าง ๆ พระพุทธรูปปางห้ามญาติ พระพุทธรูปปางห้ามสมุทร

พระประจำวันจันทร์ พระพุทธรูปปางห้ามสมุทร